Κοινωνία

Γράφει η Εριέλλα Χρυσού

Το hashtag #metoo βραβεύτηκε πρόσφατα από το περιοδικό Time με το βραβείο του Προσώπου της Χρονιάς για το 2017 με πέντε γυναίκες που έχουν καταγγείλει σεξουαλικές παρενοχλήσεις, ανάμεσά τους η ηθοποιός Ashley Judd και η τραγουδίστρια Taylor Swift, να απεικονίζονται στο εξώφυλλο του Δεκεμβρίου. Το χέρι που διακρίνεται στα δεξιά της φωτογραφίας εκπροσωπεί όσες γυναίκες έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση αλλά φοβούνται πως η αποκάλυψη του γεγονότος θα έχει αρνητικές συνέπειες στις ζωές τους και στις οικογένειές τους.

Το βραβείο του Προσώπου της Χρονιάς αναγνωρίζει άτομα, κινήματα ή θεσμούς που είχαν ιδιαίτερη επιρροή στα γεγονότα της συγκεκριμένης χρονιά και αυτό μπορεί να ειπωθεί και με το παραπάνω για το hashtag #metoo, με τα Κοινωνικά Δίκτυα να συμβάλλουν ιδιαίτερα σε ένα κίνημα που σάρωσε το διαδίκτυο και όχι μόνο.

Η αρχή έγινε με την Ashley Judd που κατήγγειλε στους New York Times για σεξουαλική παρενόχληση τον 65χρονο μεγαλοπαραγωγό του Holywood Harvey Weinstein ενώ την ακολούθησαν πολλά γνωστά ονόματα.

Η συνέχεια δόθηκε από τη γνωστή Αμερικανίδα ηθοποιό Alyssa Milano, η οποία έκανε γνωστό το #metoo, προτρέποντας τις γυναίκες να καταγγείλουν σεξουαλικές παρενοχλήσεις και επιθέσεις. Το κάλεσμά της βρήκε ανταπόκριση και εκατομμύρια γυναίκες αποκάλυψαν και συνεχίζουν να αποκαλύπτουν τις προσωπικές τους εμπειρίες, ενώ την εκστρατεία ακολούθησε και η Υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Margot Wallstrom.

Πολλοί άντρες έχουν χρησιμοποιήσει το hashtag είτε για να αποκαλύψουν δικές τους δυσάρεστες εμπειρίες, είτε για να στηρίξουν το κίνημα που έχει πάρει πλέον τεράστιες διαστάσεις. 

Οι καταγγελίες που ακολούθησαν στους επόμενους μήνες είχαν τη μορφή χιονοστιβάδας· καταγγελίες εναντίον των γνωστών ηθοποιών Dastin Hoffman, Kevin Spacey, Casey Affleck και Steven Seagal, του Ιταλού σκηνοθέτη Giuseppe Tornatore, των σκηνοθετών Bryan Singer, James Toback, Louis C.K., του τραγουδιστή των Backstreet Boys Nick Carter, του υποψήφιου γερουσιαστή των Ρεπουμπλικάνων Roy Moore, του βουλευτή του Δημοκρατικού Κόμματος John Conyers, του παρουσιαστή του NBC News Matt Lauer, του διαπιστευμένου στο Λευκό Οίκο δημοσιογράφου των New York Times Glenn Thrush, του πρώην προέδρου της FIFA Sepp Blatter… και η λίστα συνεχίζεται!

Παρότι οι απόψεις αντρών και γυναικών φαίνεται να παρεκκλίνουν ως προς την έννοια της σεξουαλικής παρενόχλησης στα ελαφρύτερα περιστατικά, όσο πιο σαφής και σοβαρή είναι η παρενοχλητική συμπεριφορά, τόσο περισσότερο οι αντιλήψεις των δύο φύλων συγκλίνουν.

Πραγματικά στατιστικά δεν υπάρχουν καθώς δεν καταγγέλλονται οι περισσότερες περιπτώσεις, ακόμα και όταν φτάνουν σε σοβαρότητα τη σεξουαλική κακοποίηση, καθώς η διαδικασία, ιατρική και δικαστική, είναι οδυνηρή για τα θύματα, αλλά και γιατί επιφέρει το έντονο αίσθημα της ντροπής, τόσο για την ίδια την πράξη, όσο και εξαιτίας της δημόσιας κριτικής.

Η Kate Maltby, συγγραφέας και αρθρογράφος του CNNi, αναρωτήθηκε αν μπορεί ένα hashtag που έγινε μόδα να φέρει πραγματικά κάποια αλλαγή.

Γεγονός είναι πως πολλές εκστρατείες για «ευαίσθητα» θέματα ξεκινάνε με την καλοδιάθετη προτροπή να παραμεριστεί η προσωπική ντροπή ώστε να επιτευχθεί μια μορφή αυτοΐασης, όμως τελικά καταλήγουν να μην είναι τίποτα περισσότερο από «πιασιάρικες» εκφράσεις.

Μία γυναίκα που δεν ποστάρει την προσωπική της ιστορία με το hashtag δεν σημαίνει πως περιφρονεί ή αδιαφορεί για το κίνημα. Μπορεί να έχει να διηγηθεί ιστορίες πολύ πιο σοβαρές από πολλές που περιγράφονται, αλλά να μην είναι έτοιμη ή ικανή ψυχολογικά να το κάνει. Και όταν δεν νιώθει έτοιμη και ικανή να αντιμετωπίσει την έκθεση που η αποκάλυψη αυτή φέρνει, πώς μπορεί να αντιμετωπίσει το Γολγοθά της δικαστικής διεκδίκησης του δίκιου της;

Ποια άλλη μπορεί να είναι τελικά η ουσία του hashtag #metoo πέρα από την παρουσίαση του μεγέθους του προβλήματος που λέγεται σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση;

Καθώς έχουν περάσει μήνες από τις πρώτες καταγγελίες και την εμφάνιση του #metoo, φαίνεται πως εργοδότες και συνεργάτες αποφασίζουν να αποστασιοποιηθούν από όσους έχουν επανειλημμένα καταγγελθεί για σεξουαλική παρενόχληση ή να πάρουν θέση εναντίον της συμπεριφοράς αυτής.

Ο Harvey Weinstein απολύθηκε από την εταιρεία του και διερευνάται από την αστυνομία του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης ενώ το κανάλι Netflix διέκοψε κάθε σχέση με το γνωστό ηθοποιό Kevin Spacy, διακόπτοντας το πετυχημένο «House of Cards» και ακυρώνοντας την επόμενή τους ήδη προγραμματισμένη συνεργασία. Ο σκηνοθέτης Bryan Singer απολύθηκε από την εταιρεία παραγωγής με την οποία συνεργαζόταν, το NBC News διέκοψε τη συνεργασία του με το Matt Lauer, o διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο των New York Times Glenn Thrush μπήκε σε διαθεσιμότητα.

Η φωνή αποκτά δύναμη και το θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης έφτασε στα τέλη του Οκτωβρίου να συζητείται από όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Στρασβούργο με αναφορές ακόμα και για περιπτώσεις μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο.

Ένα σημαντικό βήμα σε νομικό επίπεδο αποτελεί η προσχώρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που αφορά, μεταξύ άλλων, την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Για να υπάρξει όμως αποτέλεσμα, θα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία, θα πρέπει τα θύματα να μην φοβούνται να μιλήσουν, να αποκαλύψουν και να καταγγείλουν, αλλιώς ο νόμος δεν μπορεί να κάνει κάτι.

Από την άλλη υπάρχει ο κίνδυνος το κίνημα να καταλήξει να γίνει «κυνήγι μαγισσών» συμπαρασύροντας αθώους και καταστρέφοντας υπολείψεις για λόγους ανταγωνισμού, προσωπικών διαφορών, ανάγκης για αναγνωρισιμότητα ή ακόμα και παρεξήγησης, όπως υποστήριξε πρόσφατα η γνωστή ηθοποιός Monica Bellucci, η οποία τόνισε πως υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη σεξουαλική παρενόχληση και το κακό φλερτ, σε προσπάθειά της να υπερασπιστεί το σκηνοθέτη και μέντορά της Giuseppe Tornatore.

Το σίγουρο είναι πως το #metoo βοήθησε να ανοίξει ένα θέμα που ήταν γνωστό αλλά όλοι απέφευγαν να συζητήσουν. Ιστορίες γύρω από τις συμπεριφορές πολλών από όσους έχουν καταγγελθεί ήταν γνωστές για χρόνια ή και για δεκαετίες και κανείς δεν έλεγε τίποτα. Πλέον είναι επιτακτική ανάγκη για συνεργάτες και εργοδότες να αναλάβουν την ευθύνη της τοποθέτησής τους ενάντια σε παρόμοιες συμπεριφορές καταδικάζοντας τες, ενώ οι θύτες να αντιμετωπίσουν τουλάχιστον το δημόσιο κατηγορώ των θυμάτων τους, καθώς οι περισσότερες από αυτές τις ιστορίες δεν θα βρεθούν ποτέ στο δρόμο της δικαιοσύνης.

Όμως, ίσως η μεγαλύτερη νίκη από όλες είναι η ψυχική απελευθέρωση των γυναικών αυτών από το βάρος του μυστικού τους και η απαλλαγή τους από το αίσθημα της ντροπής.

Η Carla Bruni δήλωσε για το θέμα στην εφημερίδα La Repubblica: «Είναι πραγματικά περίεργος ο κόσμος αυτός, στον οποίο αν είσαι θύμα πρέπει να ντρέπεσαι.»