Πολιτιστικά

Κάθε παραμονή Πρωτοχρονιάς, η μεγάλη κίνηση της Σμύρνης γινόταν στον Φραγκομαχαλά. Εκεί, τα μαγαζιά ήταν στολισμένα και γεμάτα με κόσμο που ψώνιζε. Πολύς, όμως, ήταν και ο κόσμος που πήγαινε απλά για να δει την κίνηση. Συνήθως, μετά τα ψώνια ή τη βόλτα, ο κόσμος κατέληγε εκεί που τελείωνε ο Φραγκομαχαλάς στα μαγαζιά “Μυροβόλος Άνοιξις” και “Μπον Μαρσέ”, για να φάει καμία μπουγάτσα ή γαλακτομπούρεκο ή σάμαλι ή μπακλαβά κ.λ.π., αλλά κυρίως ζεστούς, αφράτους και μυρωδάτους λουκουμάδες.

Οι ταβέρνες στη Σμύρνη παραμονή της Πρωτοχρονιάς, και κυρίως αυτές στην προκυμαία, ήταν γεμάτες κόσμο – άντρες μόνο, φυσικά! Οι γλεντζέδες που πήγαιναν εκεί, δεν πήγαιναν για να φάνε, παρά για να σφίξουν κάνα ρακί ή τσίπουρο ή και κρασί με ολίγον, αλλά πάντα διαλεχτό μεζέ. Στις 22.00′ τραβιόντουσαν οι γλεντζέδες από τις ταβέρνες κι οι άλλοι απ’ τα καφενεία και τις μπυραρίες και μαζευόντουσαν στα σπίτια τους. Κι αυτό, γιατί θέλανε να ετοιμάσουν στο σαλόνι το αγιοβασιλιάτικο τραπέζι, ώστε όταν θα χτυπούσαν στις 12.00′ τα μεσάνυχτα οι καμπάνες, το τραπέζι να είναι έτοιμο για «να το δει», όπως έλεγαν, ο Άη-Βασίλης.

Δε σας λέω τί είχε αυτό το τραπέζι πάνω του, γιατί θα ζηλέψετε και θα θυμώσετε ταυτόχρονα με τη σημερινή μας μιζέρια! Να σημειώσω, ότι το τραπεζομάντηλο ήταν απαραίτητα λευκό και λινό. Στο άκρο του τραπεζιού βάζανε το τυχερό ρόδι, με τους σπόρους της αφθονίας, το οποίο θα έσπαζαν την επόμενη μέρα, μετά την εκκλησία. Τα μικρά παιδιά, για να τα κάνουνε να κοιμηθούνε νωρίς, τους λέγανε πως ο Άη-Βασίλης θα κατέβει τη νύχτα από το τζάκι και θα φέρει δώρα μόνο σε όσα παιδιά κοιμούνται.

Ο κόσμος για να καλομελετήσει τον ερχομό και το διάβα του καινούργιου χρόνου, είχε ορισμένα έθιμα, που ήταν κακό να μην τα τηρήσει, εξόν κι είχε πένθος. Τα έθιμα αυτά ήταν τα κάλαντα, τα φαγητά, τα δώρα, τα τυχερά παιχνίδια, το κόψιμο της βασιλόπιτας και οι επισκέψεις.

Ακόμα και κάποια άλλα παμπάλαια έθιμα, που κρατούσαν τότε, ήταν οι ντολμάδες, το σφάξιμο του πετεινού, το αμίλητο νερό, η στρογγυλή πέτρα και το ρόδι. Κάθε ένα από αυτά τα έθιμα είχε βαθιά συμβολική σημασία, την οποία σήμερα επισημαίνουν κοινωνιολόγοι, ιστορικοί, λαογράφοι, ακόμα και ψυχίατροι. Για παράδειγμα, τους ντολμάδες τους έφτιαχναν, κυρίως, γιατί το ρύζι συμβόλιζε το ριζικό του σπιτιού και τα πολλά σπόρια του ροδιού την αφθονία. Και δεν μπορώ να μη σας διηγηθώ, εδώ, μία ιστορία με σμυρναίικους ντολμάδες.

περισσότερα