Οικονομικά

Ας προετοιμαστούμε για μια οδυνηρή πραγματικότητα...

γράφει ο Λουκάς Γεωργιάδης 

          Ο κορωνοϊός είναι ο... Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος των μεταπολεμικών γενεών. Δεν πέφτουν πραγματικά πυρά και τα σπίτια μας είναι όρθια. Χτυπάει όμως με έναν τρόπο που τον καθιστά βιολογικό υπερ-όπλο. Ήρθε για να αλλάξει τον κόσμο. Ήρθε να επιβάλλει συμπεριφορές, να καθορίσει νέες προτεραιότητες, να διαμορφώσει νέες συνήθειες, να επανακαθορίσει αξίες. Όσα λεφτά και να υπήρχε τρόπος να διατεθούν σε κρίσιμους τομείς για τη στήριξη τους, αυτή τη στιγμή είναι σαν ένα σουρωτήρι που προσπαθείς να το γεμίσει με νερό. Η νέα οικνονομική πραγματικότητα περνάει μέσα από τον συγχρωτισμό, την επαφή, τον φόβο και την ανασφάλεια.  Όταν δεν θα υπάρχουν πρόθυμοι πελάτες γιατί θα φοβούνται, ακόμη και όλα τα χρέη να χαρίσεις σε κάποιον, πάλι η άσκηση είναι χωρίς λύση... 

          Η προσαρμογή στις νέες καταστάσεις ενδεχομένως να είναι τρομακτικά βίαιη για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον πλανήτη. Από τη στιγμή που αυτό το "θεριό" θα είναι εδώ μαζί μας για σημαντικό ή πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, είμαστε υποχρεωμένοι να το παλέψουμε. Με νέες συνήθειες και πρωτοφανείς συμπεριφορές. Δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει η πανδημία, αλλά ξέρουμε ότι η διάρκεια της θα είναι ικανή για να γονατίσει το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Ήδη αυτό φαίνεται. Σταμάτησαν οι αερομεταφορές, το πετρέλαιο μένει στα αζήτητα, πεντέμισι δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν και αναπνέουν σε περιβάλλον περιορισμών. Και δεν ξέρουμε πόσοι θα είναι ακόμη αυτοί που θα δοκιμαστούν με κάθε τρόπο στη διάρκεια ενός δεύτερου ή τρίτου ή τέταρτου σαρωτικού κύματος. Και ας μην έχουμε την ψευδαίσθηση επιστροφής στην κανονικότητα. Δεν υπάρχει αυτό. Μιλάμε για μετάβαση σε μια νέα σκληρή καθημερινότητα, η οποία θα έχει προεκτάσεις σε μια πολλαπλασίως επώδυνη οικονομική πραγματικότητα.

          Για όλες τις χώρες, τα μαντάτα είναι πάρα πολλοί άσχημα. Και να λέμε τα πράγματα απλά και σταράτα σε ότι αφορά στη χώρα μας. Στο πρώτο δίμηνο του έτους ξεκινήσαμε με αύξηση ταξιδιωτών κατά 29,4%, κάτι που προμήνυε τον ερχομό τουλάχιστον 36 εκατομμυρίων επισκεπτών φέτος, αλλά τώρα... πάπαλα. Από αυτούς ίσως είναι ζήτημα αν έρθει το 10%. Και πώς να έρθουν οι πελάτες μας όταν είναι μέσα στον θάνατο και στον πόνο, ενώ δεν ξέρουν τι τους ξημερώνει οικονομικά; Ολόκληρα νησιά και τουριστικές περιοχές θα ερημοποιηθούν. Δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις δεν θα ανοίξουν και κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι δεν θα δουλέψουν.

          Η νέα πραγματικότητα στις ανθρώπινες επαφές θα χτυπήσει πολύ άσχημα τις αγαπημένες συνήθειες των Ελλήνων. Με τα ειδικά μέτρα προφύλαξης στους επαγγελματικούς χώρους και με την αβεβαιότητα για την τσέπη τους, πόσοι είναι αυτοί οι οποίοι θα βγουν; Ελάχιστοι. Θα μπορούν να συντηρηθούν με αυτόν τον τρόπο τα μαγαζιά; Σίγουρα όχι. Οπότε ο κλάδος της μαζικής εστίασης θα αντιμετωπίσει ένα τεράστιο πρόβλημα. Ταβέρνες, εστιατόρια, φαστφουντάδικα, καφετερίες, μπαρ, κλαμπ, νυχτερινά κέντρα θα βρεθούν σε μεγάλο βαθμό στη δυσάρεστη θέση του λουκέτου με απώλεια εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας. Αυτή η κατάσταση δεν αναμένεται να φτάσει σε ένα ανεκτό επίπεδο πριν περάσουν κάποιοι πολλοί μήνες. Στην καλύτερη των περιπτώσεων. Και μετά, αν όλα ομαλοποιηθούν, θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να επανέλθουμε στα προ κορωνοϊού επίπεδα. Τα κλειδιά είναι τα νέα φάρμακα και το εμβόλιο. Χωρίς αυτά, ας μην έχουμε αυταπάτες για αντιστροφή της κατάστασης.

          Όταν έρθει ο χειμώνας, ποια μαγαζιά θα έχουν απομείνει σε σχέση με αυτά που δούλεψαν το καλοκαίρι όταν ο καιρός ήταν καλός; Όταν μαζευτούμε μέσα, πόσοι θα είναι διατεθειμένοι να βγουν να πάνε να φάνε, να διασκεδάσουν ή να ψυχαγωγηθούν; Θα υπάρχουν κέντρα διασκέδασης, κλαμπ, μπαρ, θέατρα και σινεμά; Η απάντηση είναι αυτονόητη. Και άλλα λουκέτα και άλλοι άνεργοι. Να πάμε και στον τομέα του αθλητισμού; Ποιοι φίλαθλοι θα πάνε να κλειστούν σε κλειστά γήπεδα μπάσκετ ή βόλεϊ ή θα διακινδυνεύσουν να συγχρωτιστούν σε γήπεδα ποδοσφαίρου; Ακόμη και τα ερασιτεχικά πρωταθλήματα, ποιοι θα διακινδυνεύσουν να έρθουν σε επαφή, όταν κανένας δεν ξέρει ποιον έχει δίπλα του; Ή θα παίζουν μπάλα με... μάσκες; Και εκεί θα έρθουν "κανόνια" για μικρές ομάδες, ενώ εκατοντάδες μικρές επιχειρήσεις και χιλιάδες άνθρωποι,  θα βρεθούν χωρίς αντικείμενο.

          Με έναν τουρισμό που θα έχει καταρρεύσει και με τους χώρους ψυχαγωγίας και διασκέδασης να παραπαίουν, έχει σχηματιστεί η πρώτη μεγάλη στοιβάδα χιλιάδων κλειστών επιχειρήσεων και κάποιων εκατοντάδων χιλιάδων ανέργων. Σε επόμενο στάδιο θα ακολουθήσουν πολλά μαγαζιά. Η ένδυση και υπόδηση θα δεχθούν σοβαρό πλήγμα, ενώ και χιλιάδες άλλα που πουλάνε αγαθά ή παρέχουν υπηρεσίες που θα θεωρούνται... πολύτέλεια, θα βρεθούν προ της οδυνηρής απόφασης του λουκέτου. Πίσω από το κομμάτι του τριτογενούς τομέα που έχει να κάνει με τον τουρισμό, τις υπηρεσίες ψυχαγωγίας και διασκέδασης αλλά και το λιανικό εμπόριο, θα "πονέσουν" σε μεγάλο βαθμό βιοτεχνίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία.

          Ο ισχυρός κλονισμός του μεταπρατικού και βιτρινάτου τριτογενούς τομέα, θα δημιουργήσει ένα τσουνάμι εκατοντάδων χιλιάδων ανέργων κυρίως νέας ηλικίας, ενώ χιλιάδες οικογενειάρχες θα βρεθούν χωρίς δουλειά. Η μεγάλη υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας θα οδηγήσει σε ξενοίκιαστα μαγαζιά, ενώ ταυτόχρονα θα εκτιναχθεί ο αριθμός των οφειλετών της Εφορίας, των ασφαλιστικών ταμείων, των τραπεζών, των εταιρειών ηλεκτρισμού, τηλεφωνίας, κοινοχρήστων κλπ.

          Χιλιάδες άνθρωποι των πόλεων θα αντιμετωπίσουν πραγματικό πρόβλημα επιβίωσης και θα αναγκαστούν να αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις... κοιτάζοντας προς τη δευτερεύουσα ή εξοχική κατοικία ή το σπίτι στο χωριό. Τουλάχιστον εκεί έχεις να φας και σε ακραίως συνθήκες μπορείς να προσρμοστείς ακόμη και σε μια καθημερινότητα χωρίς ρεύμα. Δυστυχώς, η κατάσταση στο εξωτερικό δεν θα είναι καλύτερη και αναμένεται να υπάρξει μια αντίστροφη πορεία σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Πολλοί Έλληνες που μετανάστευσαν θα αναγκαστούν να επιστρέψουν στην πατρίδα γιατί είτε δεν θα υπάρχουν ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες, ή θα κυριαρχεί ο φόβος με βάση και τα απογοητευτικά αποτελέσματα πολλών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων στην αντιμετώπιση του πρώτου κύματος του κορωνοϊού.

          Αν η πανδημία συνεχιστεί, τότε θα βρεθούμε μπροστά σε περιοριστικά μέτρα απ΄ όλες τις χώρες που παράγουν τρόφιμα, καθώς και οι εκμεταλλεύσεις θα είναι μικρότερες και οι παραγόμενες ποσότητες πιο... μετρημένες. Εν ολίγοις, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κορωνοϊός ήρθε στη ζωή μας για να σαρώσει κλάδους και να αλλάξει τις συνήθειες μας. Σε αυτό το επίπεδο, όλες οι κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν να κρατήσουν όρθιες επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας. Ακόμη και έτσι να είναι όμως, υπάρχει μια τεράστια ειδοποιός διαφορά: η κατάρα που μας βρήκε δεν θα μπορεί καν να αντιμετωπιστεί σε μεγαλο βαθμό με το χρήμα, γιατί ο φόβος θα έχει αλλάξει τις συνήθειες των ανθρώπων και θα τους έχει απενεργοποιήσει ως καταναλωτές ανυπολόγιστου αριθμού αγαθών δευτερεύουσας ή ακόμη και πρωτεύουσας σημασίας.

          Όταν ο ιδιωτικός τομέας θα περνάει μαρτυρικές ώρες, τότε γίνεται αντιληπτό, ότι δεν συλλέγονται οι απαιτούμενοι φόροι και δεν υπάρχουν έσοδα για το κράτος. Μπορεί η Ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ανοίξουν γραμμές χρηματοδότησης διοχετεύοντας ρευστότητα, αλλά αυτή η διαδικασία, απλά θα κρατάει χιλιάδες επιχειρήσεις και εκατομμύρια θέσεις εργασίας με τον... αναπνευστήρα. Η παγκόσμια οικονομία και κυρίως η ελληνική θα βρίσκονται στη... ΜΕΘ και η προσπάθεια για να μπορέσει να πάρει εξιτήριο ο "ασθενής" θα είναι επίπονη και μακρά. Εφόσον ο ιδιωτικός τομέας θα εμφανίζετια ολοένα και πιο  αδύναμος να στηρίξει τα οικονομικά του κράτους μέσα από τη φορολογία, τότε και το Κράτος θα είναι αδύναμο να συντηρήσει τα σημερινά επίπεδα των μισθών στο Δημόσιο αλλά και των συντάξεων. Με αναμενόμενα έσοδα €2 ή €2,5 δισ. και ανελαστικές δαπάνες  €5 δισ. δεν ξέρουμε αν μπορεί να σταθεί όρθιο το ταμείο ενός κράτους. Ας σκεφτούμε αντιστοίχως τι θα γινόταν στο σπίτι μας όταν τα έξοδα είναι διπλάσια των εσόδων. 

          Στην Ελλάδα της αριστερής μπαρούφας και αριστερής ανοησίας, κάποιοι αδυνατούν να επιλύσουν απλές μαθηματικές πράξεις. Δεν έχουμε την απαίτηση να γνωρίζουν πώς λειτουργεί μια οικονομία, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούν να κάνουν αναγωγή σε επίπεδο κράτους, των δικών τους Οικονομικών. Και για όσους βιαστούν να εκστομίσουν τις γνωστές παρόλες περί "τρομολαγνείας" ή "καταστροφολογίας" ή "υπερβολών", απλά δεν έχουν ούτε την οικονομική παιδεία, αλλά ούτε και το στοιχειώδες IQ για να αντιληφθούν ότι στην οικονομία συμβαίνει ακριβώς το ίδιο με έναν που έχει βουλωμένες αρτηρίες και είναι θέμα λίγου χρόνου να υποστεί έμφραγμα. Είναι θέμα χρόνου να σωριαστεί κάτω και ας λένε οι συγγενείς ότι "είναι μια χαρά" ή ότι "θέλει να τον βγάλει πεθαμένο ο γιατρός".

          Ο μαζικός τουρισμός θα σταματήσει να φέρνει τα αναμενόμενα έσοδα, ο κόσμος θα αποφεύγει τον συγχρωτισμό, θα προνοεί για να εξοικονομήσει χρήματα (αν υπάρχουν ή αν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο) για τα άκρως απαραίτητα και πολλοί θα αναγκαστούν να επεξεργαστούν ένα νέο σενάριο ζωής που ενδεχομένως δεν είχαν καν διανοηθεί ακόμη και στα "πέτρινα" χρόνια των μνημονίων. Γιατί αυτό που θα έρθει θα κάνει τα μνημόνια να φαντάζουν ως πενθήμερη εκδρομή στη... λιακάδα. Και αν όλα αυτά θεωρούνται ως υπερβολή, να ενημερώσουμε πολύ απλά ότι είναι τα... φυσιολογικά αποτελέσματα σε μια οικονομία όταν έχουν προηγηθεί πόλεμος ή πανδημία. Και δεν θα φταίει καμία κυβέρνηση τότε, καθώς όλες θα είναι αδύναμες για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αυτό που είναι πέρα και πάνω από χρήμα και ανώτερες δυνάμεις...

ΛΟΥΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ-ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

e-mail: loukas1972@gmail.com

Facebook: Λουκάς Γεωργιάδης, Loukas Georgiadis

Twitter: LoukGeorgiadis, loukas geo

LinkedIn: LOUKAS GEORGIADIS